همه چیز در مورد روابط فرزند اول و نوزاد تازه به دنیا آمده (قسمت اول)
همه چیز در مورد فرزندان اول و رفتار والدین با آنها
● فرزندان اول نادیده گرفته می شوند
فرزندان اول، در اغلب اوقات پس از مدتی به این نتیجه می رسند که از طرف والدین شان نادیده گرفته می شوند. این احساس معمولا وقتی اختلاف سنی بچه ها بیشتر باشد شدیدتر است و در سال های نخستین تولد فرزند دوم به اوج می رسد.
احساس نادیده گرفته شدن، گاهی منطقی نیست چرا که به هر حال فرزندی که تازه به دنیا آمده به مراقبت بیشتری نیاز دارد و والدین باید وقت بیشتری را صرف رسیدگی به کارهایش کنند، اما گاهی هم فرزند اول واقعا مورد بی مهری قرار می گیرد و متوجه می شود گرچه تا پیش از تولد خواهر یا برادر کوچک ترش، شاهکار خانواده به حساب می آمده و در کانون توجه همه بوده، ناگهان فراموش می شود چون مهمان ناخوانده ای آمده و جای او را گرفته است.
انتظارات والدین از بچه های بزرگ تر معمولا معقول نیست. آنها بیش از اندازه بر منطق و توانایی فرزند خانواده در تحلیل صحیح شرایط حساب می کنند و همین باعث می شود گمان کنند فرزندشان حتما قادر است شرایط را پس از تولد فرزند دوم درک کند و به همین دلیل باید بفهمد فرزند تازه به دنیا آمده، طبیعتا کنجکاوی همه را برمی انگیزد و از آنجا که هنوز ناتوان است به مراقبت بیشتری نیاز دارد، اما برخلاف حدس پدر و مادرها، کمتر پیش می آید فرزند اول به شیوه بزرگ ترها شرایط را بسنجد.
تولد فرزند تازه در خانواده برای فرزند اول در دوران خردسالی یک بحران است که باید هرچه سریع تر از طرف والدین مدیریت شود و در غیر این صورت به مشکلی بزرگ تبدیل می شود.
واکنش فرزند اول خانواده به سوءمدیریت والدینش در چنین شرایط تنش زایی، متفاوت است. احتمال دارد خشمگین شود و در صدد تلافی بی مهری پدر و مادرش برآید.
شاید از والدینش متنفر شود و کینه آنها را به دل بگیرد، شاید با رفتارهای غیرعادی مثلا فریاد زدن یا تظاهر به بیماری، سعی در جلب توجه مجدد بزرگ ترهایش داشته باشد، شاید هم آتش حسادت طوری در دلش زبانه بکشد که دست به اقدامی خطرناک برای از سر راه برداشتن فرزند دوم کند.
به همین دلیل است که والدین باید حتی پیش از تولد نوزاد در خانواده، فرزند اول را برای پذیرش او آماده کنند و پس از تولد هم برنامه ای دقیق برای نظارت بر شرایط خانواده داشته باشند تا به احساسات و عواطف فرزند اول آسیبی نرسد. برخی از این راهکارها عبارت است از:
حق دارد بداند: در دوره بارداری به فرزند اول خبر بدهید که بزودی برایش خواهر یا برادری می آورید که رفیق و همبازی اش شود. اگر فرزندتان هنوز خیلی کوچک است لزومی ندارد در ماه های اول بارداری موضوع را برایش توضیح بدهید چون او در طول نه ماه بارداری شما، قضیه را به کلی فراموش می کند، بنابراین بهتر است وقتی زمان کمی تا زایمان مانده او را از تولد کودکی دیگر باخبر کنید.
اما در مواجه با فرزند اولی که به سن تشخیص و درک شرایط رسیده است می توانید بارداری تان را از ماه های اول به او خبر بدهید. بگذارید او با فرزند به دنیا نیامده ارتباط عاطفی برقرار کند مثلا به او اجازه بدهید در خریدهای پیش از زایمان، بخشی از اسباب و وسایل مورد نیاز خواهر یا برادر به دنیا نیامده اش را انتخاب کند یا دستش را روی شکم مادر بگذارد و حرکت کودک را زیر پوست احساس کند.
به هر حال باید در نظر داشته باشید که بی خبری فرزند اول از تولد کودکی دیگر در خانواده، او را هنگام تولد خواهر یا برادرش، شوکه می کند و در این شرایط نباید انتظار روی خوش از فرزند اولتان داشته باشید.
درباره شرایط حرف بزنید: علاوه بر این که ورود فرزندی دیگر را به فرزند ارشد خانواده خبر می دهید باید درباره شرایط تان در آینده نیز برایش توضیح بدهید، یعنی تاکید کنید که گرچه او و خواهر یا برادرش که قرار است به جمع خانواده اضافه شود، در نظرتان در یک جایگاه هستند، اما کودک تازه به دنیا آمده به مراقب بیشتری نیاز دارد و به همین علت شاید گاهی شما، وقت بیشتری را صرف نگهداری اش کنید.
تغییر خلقش را درک کنید: حتی این که شما به فرزند اول درباره تولد نوزادتان اطلاع می دهید، احتمال تغییر رفتار او بالاست چون موقعیت جدید خانواده، فرزندتان را به واکنش وامی دارد و این واکنش، با توجه به سن کم او گاهی منطقی نیست و شما باید روش برخورد با چنین رفتارهایی را یاد بگیرید. برای مثال ممکن است او بهانه گیر و لجوج شود، نق بزند و... که همه این رفتارها یعنی توجه بیشتری را از جانب شما می طلبد.
اگر تغییر خلق فرزندتان شدید است شاید لازم باشد برایش هدیه هایی بگیرید البته زمان دادن این هدیه ها بسیار مهم است. فرزند اول نباید گمان کند هر وقت تندخویی کند، می تواند از شما باج بگیرد.
به همین علت هدیه را زمانی باید به او بدهید که رفتارش از ثباتی نسبی برخوردار شده باشد. هدیه دادن به فرزندتان باعث می شود او درک کند هنوز برای شما اهمیت دارد و فرزند دوم جایش را پر نکرده است.
رفتار دیگران را نامحسوس مدیریت کنید: وقتی فرزندتان به دنیا بیاید بستگان و آشنایان به بیمارستان و خانه می آیند تا هم جویای حال تان شوند و هم ورود تازه وارد را به خانواده تبریک بگویند.
قرار نیست همه این مهمان ها با روان شناسی کودک آشنا باشند و اصول را به درستی رعایت کنند اما شما وظیفه دارید، غیرمستقیم به آنها گوشزد کنید که به فرزند اول تان هم توجه کنند یا خودتان وارد بحث ها شوید و کاری کنید که توجه دیگران به سمت فرزند اول تان هم جلب شود. برای مثال به بقیه بگویید او در انتخاب لباس های نوزاد نقش داشته است یا از او بخواهید برای مهمان ها شعر بخواند تا همه تشویقش کنند.
دروغ نگویید: بعضی اوقات پدر و مادر برای آن که ثابت کنند پس از تولد فرزند دوم هنوز هم به فرزند اول علاقه دارند به او دروغ های شاخدار می گویند. مثلا پدر و مادری را می شناسم که به دختر کوچکشان گفته بودند: «ما تو را بیشتر از او دوست داریم. برادرت را نمی خواستیم، اما به دنیا آمد و حالا این که نگهداری اش سخت است باید مراقبش باشیم تا مثل تو بزرگ شود!»
به نظر شما این توضیحات، کودکی چهار پنج ساله را به چه نتیجه ای می رساند؟ او از حرف های والدینش نتیجه می گیرد باید به آنها کمک کند تا از شر نوزاد تازه متولد شده شان خلاص شوند و به همین علت یک روز بچه را از خانه بیرون گذاشت و اگر والدینش دیر جنبیده بودند شاید حالا خانواده شان سه نفری شده بود.
بنابراین با فرزند اول تان رو راست باشید و تاکید کنید او و فرزند دوم در نظر شما یکسان هستند.
