در روش آگاهی از زمان باروری ، مجموعه ای از اطلاعات به خانمها داده می شود تا آنها بدانند که در چه روزهایی از ماه به احتمال زیاد می توانند در صورت انجام مقاربت حامله شوند ودر چه روزهایی این احتمال کم می باشد . خانمها می توانند با مشاهده تغییراتی که در بدنشان ایجاد می شود بفهمند که زمان تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدانها ) چه موقعی می باشد . سپس آنها می توانند با استفاده از این اطلاعات از بروز حاملگی جلوگیری نمایند .
موثر ترین راه برای کشف این موضوع که زمان باروری هر شخصی در چه روزهایی از ماه می باشد ، استفاده از هر سه روشی است که در اینجا توضیح داده می شود .
آگاهی از زمان باروری ، میزان درک خانمها را در مورد بدن و سیکل (چرخه) قاعدگی شان افزایش می دهد . برای اینکه این روش بعنوان یک روش جلوگیری از بارداری موثر واقع شود ، باید خانمها در روزهایی که احتمال باروری زیادی وجود دارد از انجام مقاربت خودداری نمایند و یا اینکه از سایر روشهای جلوگیری از بارداری (مثل کاندوم) استفاده کنند . بطور کلی تقریبا یک سوم از روزهای هر ماه را روزهای باروری تشکیل می دهد .
روش آگاهی از زمان باروری متکی به اطلاعات زیر می باشد :
* چهار ده روز قبل از اینکه خونریزی عادت ماهانه بعدی شروع شود ، یک تخمک از تخمدان رها می شود ( به این وضعیت اصطلاحا تخمک گذاری گفته می شود ).
* بعد از انجام مقاربت ، اسپرمهای آقایان می توانند تا پنج روز نیز در دستگاه تناسلی خانمها زنده بمانند ( اگر چه اکثر آنها بعد از دو روز از بین می روند ) .
* در صورتی که از سه روز قبل تا سه روز بعد از زمان تخمک گذاری مقاربت انجام شود احتمال وقوع حاملگی زیاد می باشد.
* از آنجایی که زمان دقیق تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان) را نمی توان دقیقا پیش بینی نمود ، بنابراین 2 تا 3 روز نیز به شروع و انتهای این دوره باید اضافه نمود . روش آگاهی از زمان باروری برای خانمهایی که دارای زمانهای قاعدگی منظم در هر ماه می باشند بسیار موثر می باشد.
☣مقاربت منقطع :
این روش قدیمی ترین راه کنترل موالید به صورت داوطلبانه است که هیچ وسیله یا هزینه ای لازم ندارد و به نظر می آید که همچنان به گستردگی به کار گرفته می شود . در این روش مرد پیش از انزال ، از ریختن مایع منی در مهبل جلوگیری می کند . بعضی زن و شوهرها می توانند این روش را با موفقیت به کار گیرند ، در حالی که برخی دیگر انجام آن را دشوار می یابند . نقطه ضعف عمده این روش آن است که ممکن است ترشحات مرد که پس از آمیزش دفع می شود ، دارای اسپرم باشد و برای ایجاد بارداری حتی یک قطره از مایع منی کفایت می کند . گذشته از این کوچک ترین اشتباه در تعیین زمان خروج آلت مرد ، ممکن است مقدار معینی از اسپرم مرد را در مهبل بریزد و از این رو میزان عدم موفقیت تا ۱۸ درصد افزایش می یابد .
پیش از این ، به عوارض جانبی نامطلوب این روش مانند احتقان لگن و اختلال عصبی - روانی زیاد اهمیت داده می شد ، ولی امروزه نظر کارشناسان در این باره تغییر کرده و معتقدند که اگر زن و شوهر این روش را برتر بدانند ، به کارگیری آن مسأله ای را پیش نمی آورد و به طور کلی از به کار نگرفتن هیچ روش تنظیم خانواده بهتر است .
☢استفاده از دوره مطمئن ( روش ریتم ) :
این روش که به نام روش تقویمی هم نامیده می شود ، بر اساس تخمین زمان تخمک گذاری انجام می شود و زن و شوهر در فاصله زمانی که امکان باروری در دوره ماهانه قاعدگی وجود دارد از نزدیکی خودداری می کنند . زمان تقریبی تخمک گذاری ،۱۲ تا ۱۶ روز پیش از شروع قاعدگی بعدی است و ایامی را که احتمال بیشتری برای بروز بارداری هست می توان به شرح زیر محاسبه کرد :
اگر از کوتاهترین سیکل قاعدگی هجده روز کم شود ، نخستین روز دوره باروری به دست می آید و اگر از درازترین سیکل قاعدگی ده روز کم شود ، آخرین روز دوره باروری به دست می آید . مثلاً هر گاه سیکل قاعدگی زنی بین ۲۶ تا ۳۱ روز به درازا می کشد ، دوره باروری وی که نباید در آن مدت آمیزش جنسی نماید ، در روزهای بین هشتمین روز و بیست و یکمین روز سیکل قاعدگی او خواهد بود ( شمارش روز اول باید از اولین روز سیکل قاعدگی باشد ).
🈹نقاط ضعف این روش عبارتند از :
سیکل قاعدگی یک زن همواره منظم نیست و در صورت منظم بودن هم به دشواری میتوان دوره مطمئنی را پیشگویی کرد .
این روش را تنها برای اشخاص مسئول که علاقمندی و همکاری بسیار داشته باشند ، می توان به کار گرفت .
در حقیقت خودداری اجباری از آمیزش جنسی نزدیک به نیمی از هر ماه است .
از این روش در دوره پس از زایمان نمی توان استفاده کرد .
میزان عدم موفقیت این روش بسیار است . علل عدم موفقیت عبارتند از : محاسبه نادرست و ناتوانی در پیروی از روزهای محاسبه شده .
🈳ارزیابی ترشحات دهانه رحم
در طی یک دوره قاعدگی ، قوام یا غلظت ترشحات دهانه رحم در روز های قبل از تخمک گذاری ، ترشحات دهانه رحم به بالا کشیدن و بالا بردن اسپرمها به داخل رحم و از آنجا به لوله ای فالوپ یعنی جایی که معمولا لقاح انجام می شود کمک می نماید .
ترشحات گردن رحم همچنین به بقای اسپرمها در داخل رحم کمک می کند .
در یک چرخه قاعدگی طبیعی معمولا بعد از پنج روز خونریزی قاعدگی ، سه یا چهار روزمهبل خشک می باشد ، سپس با ترشحات مایعی سفید یا زرد رنگ و چسبناک روزهای خیس بودن آغاز می گردد . این خیس بودن به تدریج افزایش یافته تا به روزی می رسیم که خیس ترین روز می باشد . در این روز ترشحات فراوان ، صاف ، لیز و لغزنده و خیلی کش می آید ( مثل سفیده تخم مرغ ) . معمولا تخمک گذاری از دو روز قبل تا دو روز بعد از پیدا شدن چنین حالتی رخ میدهد . با یادداشت نمودن میزان ترشحات و پیدا کردن خیس ترین روز هر دوره قاعدگی می توانید روزهای تخمک گذاری را مشخص نمایید .
با استفاده از یک اسپکولوم (speculum) پلاستیکی می توانید خودتان ترشحات دهانه رحم را از نظر قوام و غلظت آن ارزیابی نمایید .
⚛روش اندازه گیری دمای پایه ای بدن
هنگامی که یک خانم هر روز دمای بدن خود را اندازه می گیرد متوجه می شود که وقتی تخمک گذاری انجام میشود تغییراتی در دمای بدنش ایجاد می گردد . درست قبل از زمان تخمک گذاری ، دمای بدن بطور موقتی به مدت کوتاهی پایین می آید . در عرض 12 ساعت که تخمک گذاری انجام می شود دمای بدن چند دهم درجه بالا می رود و تا هنگام قاعدگی بعدی به همان حالت بالا باقی می ماند . وقتی درجه حرارت به مدت سه روز در همان حد بالا باق بماند ، روزهای باروری پایان یافته و روزهایی که می توان بدون هیچگونه وسیله جلوگیری از بارداری مقاربت انجام داده و حامله نشد شروع می گردد .
همانند روش تقویمی ، در روش اندازه گیری دمای پایه ای بدن ، شما باید به مدت 8 تا 12 ماه دمای بدن خود را اندازه گیری و یادداشت نمایید تا بتوانید از آن بعنوان یک روش نسبتا مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده نمائید .
یکی از اشکالات این روش آن است که دمای بدن افراد ممکن است بر اثر بیماریهای مختلف ، کم خوابی یا مصرف داروها نیز تغییر یابد .
🆔سایر علائمی که در هنگام تخمک گذاری در بدن تغییر می یابند عبارتند از :🆔
* تغییراتی در وضعیت قرار گیری رحم
* درد خفیف یا انقباضات خفیفی در یک طرف قسمت تحتانی شکم ( در محل یکی از تخمدانها)
* نرم شدن دهانه رحم
* حساس شدن دهانه رحم
* حساس شدن پستانها
بنابراین برای جلوگیری از بارداری به روش "آگاهی از زمان باروری" باید در زمانهای باروری یعنی از 5 روز قبل تا 3 روز بعد از تخمک گذاری از مقاربت نمودن پرهیز نمود و یا اینکه از سایر روشهای جلوگیری از بارداری مثل کاندوم در طی این روزها استفاده نمود .
♓️مزایای جلوگیری از بارداری به روش "آگاهی از زمان باروری"♓️
* هیچگونه عوارض جانبی ندارد
* در خانمهایی که دارای دوره های قاعدگی منظمی هستند بسیار موثر می باشد
* اطلاعات خانمها را نسبت به بدن خود افزایش می دهد
♒️معایب جلوگیری از بارداری به روش " آگاهی از زمان باروری"♒️
* آموختن این روش زمان نسبتا زیادی می خواهد
* این روش نیاز به محاسبه و همکاری طرفین دارد
* شکست این روش نسبت به سایر روشها بیشتر می باشد.
طول مدت کوتاهترین دوره قائدگی منهای 18 تا طول طولانی ترین دوره قائدگی منهای 11 , دوره باروری زن را تعیین می کند. در زنانی که طول چرخه قائدگیشان بین 26 تا 32 روز است , دوره باروری از روز 8 تا 19 چرخه قائدگی است.
♑️متد ریتمیک تقویمی
برای بکار گیری این روش 3 فرض را بای در نظر داشت
1- تخمک فقط تا 24 ساعت بعد از تخمک گذاری قابلیت باروری دارد
2- اسپرم تا 48 ساعت بعد از نزدیکی قدرت باروری دارد
3- تخمک گذاری 12 تا 16 روز قبل از پریود بعدی صورت میگیرد
در این متد , پریود عدم نزدیکی , با محاسبه طول سیکل قبلی تعیین می شود. این پریود باروری با کم کردن 18 روز از کل کوتاه ترین سیکل و 11 روز از طولانی ترین سیکل بدست می آید. محرومیت از نزدیکی باید در این زمان صورت گیرد.مثلا اگر پریود خانمی یک بار 35 روز است یک بار 28 روز , بین روز های 10 ام تا 24 ام بیشترین احتمال تخمک گذاری وجود دارددر بیشتر خانمهای با پریود های مرتب ,محرومیت از نزدیکی در نصف روز های سیکل لازم است.
در سیکلهای نامنظم این روش کارائی ندارد و کالا امروزه این روش دیگر توصیه نمی شود. علت این امر هم درصد شکست بالا و هم عدم نزدیکی طولانی مدت در هر سیکل قائدگی است. اصطلاح تنظیم خانواده طبیعی (natural ) جایگزین اصطلاح ریتم (rhythm) شده است. در این روش زوجین باید انگیزه قوی در تشریک مسئولیت داشته باشند.
• احتمال بارداری وقتی بالا میره که اسپرم ها در حوالی تخمک گذاری وارد محیط تناسلی زن بشن... و تخمک گذاری هم همیشه 14 روز قبل از اولین روز پریود هست...حالا هر چقدر از زمان تخمک گذاری فاصله داشته باشید احتمال بارداری کم میشه. بیشترین احتمال برای 2 تا 3 روز قبل تا 2 تا 3 روز بعد از تخمک گذاری هست.اگر پریود , جلو و یا عقب بیفته... در این شرایط نیز زمان تخمک گذاری 14 روز قبل از اولین روز پریود خواهد بود
آیا همه چیز طبیعی اش خوب است ؟
این روش قدیمی ترین روش جلوگیری از بارداری محسوب می شود. در واقع نیاز به هیچ وسیله خاصی نیست و فقط مرد در این مورد نقش دارد .نحوه آن به این صورت است که قبل از خروج مایع منی ، مرد آلت خود را از واژن خارج می کند.درصد موفقیت این روش 77 درصد است.معمولا کسانی که در دراز مدت از این روش استفاده میکنند موفق تر هستند.
♐️مزایا :
هزینه ای ندارد.در هر شرایطی امکان پذیر است .
♐️معایب :
چون ذهن مرد باید بر زمان خروج مایع منی تمرکز داشته باشد ، ممکن است مرد لذت کامل از نزدیکی نبرد و در درازمدت موجب فشار عصبی شود.نسبت به روشهای دیگر درصد شکست بالایی دارد.
نکات :
♎️مایع شفافی که قبل از خروج مایع منی از آلت مرد بر اثر تحریک خارج می شود ممکن است حاوی مقداری اسپرم باشد و موجب حاملگی شود . بنابر این این روش برای کسانی که به هیچ وجه آمادگی بچه دارشدن را ندارند توصیه نمی شود.
♍️مردانی که دچار انزال زودرس هستند نمی توانند از این روش استفاده کنند.
در صورتی که مرد نمی تواند در زمان لازم آلت را خارج کند بهتر است به فکر روش دیگری باشید.
در صورت شکست روش از پیشگیری اورژانس استفاده کنید ( اما نه به دفعات )
♋️روشهای طبیعی جلوگیری از بارداری♌️
♋️1- آمیزش ناپیوسته ( تماس منقطع ) :
در این روش مرد به محض احساس انزال آلت را از واژن خارج نموده تا مایع منی وارد دستگاه تناسلی زن نگردد .ضریب اطمینان این روش 17 درصد محاسبه گردیده که هر چند روش مطمئنی نیست ولی بسیار رایج است . بر این روش یک ایراد وارد است :
♊️1- قبل از مقاربت 2-3 قطره از غدد کوپر در آلت تناسلی می گردد ترشح می گردد که به ویژه در مقاربت دوم ممکن است حاوی اسپرم باشند . مگر آنه مرد میان دو سکس ادرار کند. ریختن مقداری منی در اطراف دستگاه تناسلی خطر زیادی ندارد البته پرده بکارت دارای سوراخی ست که از آن خون قاعدگی خارج میشود و ممکن است از آن منفذ منی به داخل نفوذ نماید پس مراقب باشید زیاد اطراف مهبل نریزید .
♉️2- آمیزش انباشته ( بدون انزال ) : این روش کلا مردود شده است .
♈️3-شستشو :
شستشو ی مهبل پس از سکس بوسیله دوش مهبلی با سرکه یا آب نمک یا کوکا کولا . این روش بجز عفونت دستگاه تناسلی فایده دیگری ندارد!
⛎5-شیردهی :
در زنان شیرده تا 9 ماه و در زنان غیر شیرده پس از زایمان تا 3 ماه پریود به تعویق افتاده و خطر حاملگی بسیار کم است. علت هم آن این است که اصلا در این دوران تخمک گذاری نداریم. +کاندوم برای خاطر جمعی استفاده کنید .
⛎6-پرهیز دوره ای :
فرمول زیر را رعایت کننید : اولین روز قاعدگی : روز اول از روزهای 11 تا 18 از کاندوم یا روش تماس منقطع استفاده کنید.
احتمال حاملگی 19 درصد بوده و احتمال حاملگی نابجا در این روش میرود .
🛐7- کاندوم : گرچه کاندوم خود ابزار محسوب میشود ولی به علت سهولت استفاده و ارزان بو دن و دسترسی آسان به آن در این بخش به شرح آن خواهم پرداخت : کاندوم را همه می شناسند توصیه من این است که کاندوم باید اندازه آلت باشد گشاد نباشد و از نوع آمریکایی لاتکس و یا آلمانی بوده و ترجیحا دارای اسپرم کش باشد . برخی کاندومها لوبریکانت ( لیز کننده ) دارند که بهتر است. در برخی هم مواد بی حسی در درون آن پاشیده اند که به ویژه برای زود انزالها مفیدند . کاندوم احتمال بیماری را هم بسیار کم می کند حتما به تاریخ انقضای آن هم توجه کنید .
☦نکته بسیار مهم :
نکته : اگر بعد از مقاربت مشکوک به ریختن مایع منی درون مهبل و احتمال حاملگی چه باید کار کرد ؟
(مثلا کاندوم پاره شود یا منی به هر علت داخل واژن گردد) مشاور : اول از همه خونسردی خود را حفظ نموده و تنها کافی ست تا ماکزیمم 72 ساعت بعد ابتدا 2 قرص hd و 12 ساعت بعد 2 قرص دیگر مصرف نموده و خیال خود را راحت نمایید . ( یا 4 قرص ld) البته تا پریود نشدن هنوز از عدم حاملگی مطمئن نباشید اما بسیار خوشبین باشید که خطر بر طرف شده است.
☯مراحل ساخت اسپرم تا رسیدن به تخمک
زمان ساخته شدن اسپرم در بدن مرد:74-72 روز
زمان بدست آوردن قابلیت باروری دریک اسپرم پس از ساخته شدن در بدن مرد:5/2-5/1 روز
زمان ذخیره سازی اسپرم در بدن مرد با حفظ قابلیت باروری :7-5 روز
زمان زنده ماندن اسپرم در بیرون از بدن (قبلا بحث شده بسته به شرایط):12-1 ساعت
حداکثر زمان زنده ماندن اسپرم درواژن زن: 2 ساعت
زمان رسیدن اولین اسپرم به رحم بعد از نزدیکی: 90 ثانیه
زمان رسیدن اولین اسپرم به لوله های زن(لوله فالوپ) بعد از نزدیکی : 5 دقیقه
حداکثر زمانی که ممکن است اسپرم در لوله ها دیده شود؛ پس از یک نزدیکی :80ساعت
زمان زنده ماندن اسپرم در بدن زن : 72 ساعت
و همچنین مطالب زیر که برای دانستن بد نیست
زمان زنده ماندن تخمک :48-36ساعت
بهترین زمان نزدیکی برای بارداری : 3 تا 4 روز قبل و یا 2 روز بعد از تخمک گذاری
حداکثر زمانی که پس از تخمک گذاری احتمال بارداری وجود دارد: 6 روز قبل و 3 روز بعد از تخمک گذاری
هروز اجتناب از نزدیکی 4/0 سی سی به حجم مایع منی و 10 تا 15 میلیون به تعداد اسپرمها اضافه میکند
🕎رابطه تعداد اسپرم با بارداری :
اگر تعداد اسپرم زیر 5 میلیون در هر یک سی سی مایع منی باشد این احتمال 37 در صد خواهدبود
اگر تعداد بین 60 تا 100 میلیون در هر یک سی سی مایع منی باشد این احتمال 78 در صد خواهد بود
🔯با توجه به اینکه تخمک بعد از آزاد شدن تنها 36 تا 48 ساعت زنده می ماند شاید دانستن این مطلب که زمان تخمک گذاری در چه ساعاتی از شبانه روز انجام می شود مفید باشد.( بویژه برای زنانی که قصد بارداری دارند)
✡این موضوع در فصلهای مختلف سال با یکدیگر تفاوت دارد بطوریکه :
-در بهار و تابستان بین ساعات 12 شب تا 8 تخمک گذاری انجام می شود(در 75 ٪ موارد)
- در پاییز و زمستان بین 4 تا 7 بعد از ظهر این امر انجام می گیرد( در 90 ٪ موارد)
🕉اوولاسیون:
☸به عمل رها شدن تخمک بالغ از تخمدان اوولاسیون می گویند. اوولاسیون یک بار در هر سیکل قاعدگی (فاصله زمان شروع خونریزی در یک ماه تا ماه دیگر) اتفاق می افتد و از نظر زمانی معمولا به طور متوسط در حدود 14 روز پیش از تاریخ پریود بعدی شما می باشد ولی زمانی بین 10 تا 19 روز هم در برخی از خانمها طبیعی می باشد. معمولا در عمل اوولاسیون تنها یک تخمک رها شده و راه خود را به سوی لوله فالوپیان باز می کند. معمولا هر تخمک 12 تا 24 ساعت پس از جدا شدن از تخمدان می تواند زنده باشد. اوولاسیون در انسان توسط غده هیپوتالاموس در مغز و از طریق پخش هورمون های ترشح شده در قسمت جلویی غده هیپوفیز، کنترل می شود.
☪دانستن زمان اوولاسیون حایز اهمیت است زیرا که تنها 2 تا 5 روز در حدود زمان اوولاسیون است که زن قادر به حامله شدن می باشد.
✝بنابراین در صورت تصمیم به بچه دار شدن، نزدیکی باید در زمان اوولاسیون انجام گیرد. سیکل ماهانه در همه خانمها به طور منظم نمی باشد و میتواند از یک ماه تا ماه دیگر تغییر کند. ولی خوشبختانه تغییرات طبیعی در بدن درست هنگام اوولاسیون رخ می دهد، که از روی این نشانه ها می توانید زمان اوولاسیون را بدانید. یکی از نشانه های اوولاسیون این است که دمای بدن در این زمان از حد معمول بالاتر می رود و به حدود 37.2 تا 37.3 می رسد. علایم دیگر شامل: تغییر شکل دهانه رحم، تغییر ترشحات رحمی می باشد. برخی از خانمها در زمان اوولاسیون دارای حس بویایی حساس تر می شوند و برخی دچار دل دردهای شبیه به درد پریود می گردند. به علت افزایش هورمون استروژن ، در بعضی از خانمها تمایلات جنسی درست پیش از شروع اوولاسیون بیشتر می شود. برای تشخیص اوولاسیون، کیت هایی به طور تجاری در بازار وجود دارد که زمان دقیق اوولاسیون را پیش بینی می کند.
☮پارامترهایی از قبیل استرس، ورزش های بسیار سنگین و بیماری می توانند زمان اوولاسیون را عقب انداخته و آنرا غیر قابل پیش بینی کند.
