همه چیز در مورد روابط فرزند اول و نوزاد تازه به دنیا آمده (قسمت سوم)

تولد فرزند دوم چه تاثیری بر خانواده دارد؟

تولد فرزند دوم تاثیرات زیادی بر کل خانواده بویژه فرزند اول دارد. مخصوصا در ماه های اول پس از تولد فرزند دوم ، که شما شدیدا درگیر شیر دادن، عوض کردن پوشک، کوهی از لباسهایی که باید شسته شوند ، ‌مهمانان و شبهای بی خوابی هستید،‌خیلی زود از توجه به فرزند بزرگتر غافل می شوید.

تحقیقات زیادی درباره جایگاه فرزندان در خانواده و تاثیر خواهران و برادران بر یکدیگر انجام شده است. یکی از محققان در این باره می گوید: « فرزند اول مدتی تنها فرزند خانواده بوده است و در آن مدت تمام توجه والدین را به خود اختصاص می داده است. با تولد فرزند دوم، این حالتی که طبیعی بنظر می رسیده، ناگهان از بین می رود.

اغلب تولد فرزند دوم هنگامی که او خردسال است ، یعنی زمانی که او شروع به مخالفت با والدین می کند، رخ می دهد. او در جواب همه چیز نه می شنود در حالی که نوزاد فقط مورد مهر و محبت و نوازش قرار می گیرد. این می تواند فرزند اول را شدیدا دچار ترس بکند. او از خود می پرسد: آیا کار اشتباهی کرده ام ؟ آیا پدر و مادرم دیگر مرا دوست ندارند؟‌ » 

                             

شما نمی توانیداز همه واکنشهای منفی او جلوگیری کنید. ولی تا آنجایی که امکان دارد می توانید فرزند اولتان را برای تولد دومی آماده کنید :

- سعی کنید به هر دو توجه کنید . بگذارید فرزند اولتان هم وقتی دومی را شیر می دهید،‌ در تختان جای بگیرد.

- مراقب باشید که مهمانان فقط به نوزاد توجه نکنند و برای اولی نیز هدیه ایی همراه بیاورند.

این موارد ساده سبب می شود که فرزند اولتان بداند که او نیز هنوز دوست داشتنی است و هر کس در خانواده جای خود را دارد. پدر نقش مهمی در این زمینه می تواند بازی کند. پدر می تواند فرزند اول را خوب سرگرم کند. ممکن است مادر در این شرایط (بر اثر خستگی) سختگیر و متوقع بشود ولی پدر می تواند تعادل را برقرار کند.

جایگاه فرزندان در خانواده

چایگاه فرزندان در خانواده در ساخت شخصیت بچه ها در آینده بی نهایت مهم است. مشحص گردیده که فرزندان اول برای رضایت خاطر والدین، اغلب طبق خواسته آنها زندگی می کنند. این امر ناشی از ترسی است که آنها در زمان کودکی در هنگام تولد فرزند دوم احساس کرده اند. در آینده نیر آنان همچنان به مقررات خانوادگی پایبند می مانند. امری که در فرزندان بعدی کمتر دیده می شود. چون آنان هیچگاه از سوی بچه های بعدی مورد تهدید فرار نگرفته اند و همواره بچه یا بچه هایی در اطرافشان بوده است. از این رو آنها نسبت به بچه های اول نگرانی کمتری دارند و به تایید رفتارشان توسط والدین اهمیت کمتری می دهند.

تنظیم روابط فرزندان

در هنگام ورود نوزاد و فرزند دوم، مشکلاتی برای فرزند اول به وجود خواهد آمد که از دست والدین خارج است اما با دانستن و آگاهی نسبت به این واکنش‌ها می‌توان آنها را به موقع شناخت و برخورد مناسب را جهت کاهش واکنش‌های کودک اول به کار برد.

کودکان در مقابل ورود نوزاد جدید واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند. مشکلات شایع کودکان عبارتند از:

لجبازی

· قشقرق به پا کردن

· تحریک پذیری

· رفتار خشن با شیرخوار مانند محکم بغل کردن، ضربه زدن، نیشگون گرفتن، گاز گرفتن و…

· چسبندگی به مادر و اضطراب جدایی

· مشکلات مربوط به توالت رفتن (خیس کردن شبانه یا روزانه، کنترل نکردن مدفوع)

· مشکلات خواب

· مشکلات مربوط به غذا خوردن

· رفتارهای بچه‌گانه مانند درخواست پستانک و شیشه

آماده باشید

خودتان را برای واکنش‌های کودک آماده کنید. اگر کودک با مشکلات توالت رفتن مواجه شده است و یا… او را سرزنش و یا تنبیه نکنید. به جای آن هنگام انجام رفتار مناسب او را تشویق کنید و مدت زمان بیشتری را با او بگذرانید.

اگر او می‌گوید "نوزاد جدید را دوست ندارم” به او نگویید این احساس بد است بلکه به او اجازه ابراز احساس خود را حتی مخفی بدهید. با او مجادله نکنید و با نامطلوب بودن حضور یک نوزاد جدید در جمع خانوادگی در بعضی مواقع موافقت کنید و مواظب باشید به کودک احساس گناه و یا تقصیر از احساسات منفی‌اش را القا نکنید.

اگر کودک بیش از ۳۰ دقیقه آرام مانده است به کنار او بروید. اگر دراز کشیده و زمان خوابیدن نیست او را تنها نگذاشته و با او باشید و برای تشویق کردن او از قبل برنامه‌ریزی کنید.

نظم و انظباط را برقرار کنید

عقیده خود را نسبت به داشتن انظباط در کودک مشخص کنید و پیش از آنکه نوزاد جدید به دنیا آید اجرای قوانین و مقررات را در خانه شروع کنید. هنگام مشاهده رفتار نامناسب سریع عکس‌العمل نشان دهید. با کودک خود بحث نکنید و غر نزنید بلکه عمل کنید. کودک شما باید بداند که چه رفتاری از نظر والدینش مطلوب و موردانتظار است. پدر و مادر باید در تربیت کودک با یکدیگر هماهنگ باشند.

بدرفتاری‌های جدی مانند صدمه زدن به نوزاد باید سریع پاسخ داده شود. کودک باید بفهمد که صدمه زدن به نوزاد قابل قبول نیست و با انظباط خاصی با او برخورد می‌شود.

باید نادیده گرفت

بعضی از رفتارها مانند کودکانه صحبت کردن را نادیده بگیرید. هنگام انجام رفتارهای بچه‌گانه با کودک صحبت نکرده و به او نگاه نکنید. در این زمان از اتاق خارج شده یا مشغول کار شخصی خود شوید. زمانی که رفتار کودکتان مطلوب است او را تشویق کرده و به او توجه کنید.

درصورتی‌که با رعایت این نکات هنوز با کودک خود درباره فرزند جدید مشکل دارید، بهتر است از مشاوره روانپزشک کودک یا روانشناس کودک استفاده کنید.

مدت زمانی را در طول روز به کودک اختصاص دهید و سعی کنید حتی یک یا دو دقیقه با او تنها باشید. از او نظرخواهی کرده و اجازه دهید برای خودش تصمیم بگیرد.

بازی کودک با نوزاد

زمانی که شیرخوار خواب است و کودک به آرامی‌ بازی می‌کند او را تشویق کنید. احساس خود را به کودک نشان دهید و به او بگویید دوستش دارید تا او نیز احساسات خود را برای شما بیان کند. به کودک اجازه دهید نوزاد را در آغوش گیرد. واکنش‌های نوزاد را برای کودک توصیف کنید. برای مثال "او دوست دارد تو به آرامی ‌با او رفتار کنید” این توضیحات موجب بهتر شدن روابط میان آنها و لذت بردن از همدیگر خواهد شد.

شیردهی نوزاد و کودک اول

هنگام شیر دادن نوزاد پاسخ به رفتارهای کودک بزرگتر دشوار است. پیش از برنامه شیردهی کودک را سرگرم کنید. از اسباب بازی‌های مخصوص برای سرگرم کردن کودک استفاده کنید. به او نوشیدنی و یا یک غذای ساده بدهید. در صورت وجود رفتار مطلوب در حین شیردهی او را تشویق کنید. برخی کودکان تمایل به دیدن نوزاد در هنگام شیردهی و یا در کار مادر بودن را دارند. کودک را نیز از یک طرف دیگر در آغوش بگیرید و یا دستتان را به دور گردن یا کمر او حلقه کنید. برخی از کودکان تمایل به تقلید از رفتار مادر دارند و عروسک یا خرس خود را شیر می‌دهند.

توصیه های مهم :

۱) کودک را برای ورود نوزاد جدید آماده کنید.

۲) تغییرات لازم را پیش از ورود نوزاد جدید در خانه شروع کنید.

۳) خودتان را برای واکنش‌های متفاوت کودک آماده کنید.

۴) در نگهداری شیرخوار جدید کودک را با خودتان همراه سازید.

۵) هر روز زمان خاصی را با کودکتان بگذرانید.

۶) کودک را از اینکه با خواهر یا برادر کوچکش با مهربانی رفتار می‌کند، تحسین کنید.

۷) احساسات کودک را بپذیرید.

                                                   

همه چیز در مورد روابط فرزند اول و نوزاد تازه به دنیا آمده (قسمت اول)

همه چیز در مورد فرزندان اول و رفتار والدین با آنها

● فرزندان اول نادیده گرفته می شوند

فرزندان اول، در اغلب اوقات پس از مدتی به این نتیجه می رسند که از طرف والدین شان نادیده گرفته می شوند. این احساس معمولا وقتی اختلاف سنی بچه ها بیشتر باشد شدیدتر است و در سال های نخستین تولد فرزند دوم به اوج می رسد.

احساس نادیده گرفته شدن، گاهی منطقی نیست چرا که به هر حال فرزندی که تازه به دنیا آمده به مراقبت بیشتری نیاز دارد و والدین باید وقت بیشتری را صرف رسیدگی به کارهایش کنند، اما گاهی هم فرزند اول واقعا مورد بی مهری قرار می گیرد و متوجه می شود گرچه تا پیش از تولد خواهر یا برادر کوچک ترش، شاهکار خانواده به حساب می آمده و در کانون توجه همه بوده، ناگهان فراموش می شود چون مهمان ناخوانده ای آمده و جای او را گرفته است.

انتظارات والدین از بچه های بزرگ تر معمولا معقول نیست. آنها بیش از اندازه بر منطق و توانایی فرزند خانواده در تحلیل صحیح شرایط حساب می کنند و همین باعث می شود گمان کنند فرزندشان حتما قادر است شرایط را پس از تولد فرزند دوم درک کند و به همین دلیل باید بفهمد فرزند تازه به دنیا آمده، طبیعتا کنجکاوی همه را برمی انگیزد و از آنجا که هنوز ناتوان است به مراقبت بیشتری نیاز دارد، اما برخلاف حدس پدر و مادرها، کمتر پیش می آید فرزند اول به شیوه بزرگ ترها شرایط را بسنجد.

تولد فرزند تازه در خانواده برای فرزند اول در دوران خردسالی یک بحران است که باید هرچه سریع تر از طرف والدین مدیریت شود و در غیر این صورت به مشکلی بزرگ تبدیل می شود.

واکنش فرزند اول خانواده به سوءمدیریت والدینش در چنین شرایط تنش زایی، متفاوت است. احتمال دارد خشمگین شود و در صدد تلافی بی مهری پدر و مادرش برآید.

شاید از والدینش متنفر شود و کینه آنها را به دل بگیرد، شاید با رفتارهای غیرعادی مثلا فریاد زدن یا تظاهر به بیماری، سعی در جلب توجه مجدد بزرگ ترهایش داشته باشد، شاید هم آتش حسادت طوری در دلش زبانه بکشد که دست به اقدامی خطرناک برای از سر راه برداشتن فرزند دوم کند.

 

به همین دلیل است که والدین باید حتی پیش از تولد نوزاد در خانواده، فرزند اول را برای پذیرش او آماده کنند و پس از تولد هم برنامه ای دقیق برای نظارت بر شرایط خانواده داشته باشند تا به احساسات و عواطف فرزند اول آسیبی نرسد. برخی از این راهکارها عبارت است از:

حق دارد بداند: در دوره بارداری به فرزند اول خبر بدهید که بزودی برایش خواهر یا برادری می آورید که رفیق و همبازی اش شود. اگر فرزندتان هنوز خیلی کوچک است لزومی ندارد در ماه های اول بارداری موضوع را برایش توضیح بدهید چون او در طول نه ماه بارداری شما، قضیه را به کلی فراموش می کند، بنابراین بهتر است وقتی زمان کمی تا زایمان مانده او را از تولد کودکی دیگر باخبر کنید.

اما در مواجه با فرزند اولی که به سن تشخیص و درک شرایط رسیده است می توانید بارداری تان را از ماه های اول به او خبر بدهید. بگذارید او با فرزند به دنیا نیامده ارتباط عاطفی برقرار کند مثلا به او اجازه بدهید در خریدهای پیش از زایمان، بخشی از اسباب و وسایل مورد نیاز خواهر یا برادر به دنیا نیامده اش را انتخاب کند یا دستش را روی شکم مادر بگذارد و حرکت کودک را زیر پوست احساس کند.

به هر حال باید در نظر داشته باشید که بی خبری فرزند اول از تولد کودکی دیگر در خانواده، او را هنگام تولد خواهر یا برادرش، شوکه می کند و در این شرایط نباید انتظار روی خوش از فرزند اولتان داشته باشید.

درباره شرایط حرف بزنید: علاوه بر این که ورود فرزندی دیگر را به فرزند ارشد خانواده خبر می دهید باید درباره شرایط تان در آینده نیز برایش توضیح بدهید، یعنی تاکید کنید که گرچه او و خواهر یا برادرش که قرار است به جمع خانواده اضافه شود، در نظرتان در یک جایگاه هستند، اما کودک تازه به دنیا آمده به مراقب بیشتری نیاز دارد و به همین علت شاید گاهی شما، وقت بیشتری را صرف نگهداری اش کنید.

تغییر خلقش را درک کنید: حتی این که شما به فرزند اول درباره تولد نوزادتان اطلاع می دهید، احتمال تغییر رفتار او بالاست چون موقعیت جدید خانواده، فرزندتان را به واکنش وامی دارد و این واکنش، با توجه به سن کم او گاهی منطقی نیست و شما باید روش برخورد با چنین رفتارهایی را یاد بگیرید. برای مثال ممکن است او بهانه گیر و لجوج شود، نق بزند و... که همه این رفتارها یعنی توجه بیشتری را از جانب شما می طلبد.

اگر تغییر خلق فرزندتان شدید است شاید لازم باشد برایش هدیه هایی بگیرید البته زمان دادن این هدیه ها بسیار مهم است. فرزند اول نباید گمان کند هر وقت تندخویی کند، می تواند از شما باج بگیرد.

به همین علت هدیه را زمانی باید به او بدهید که رفتارش از ثباتی نسبی برخوردار شده باشد. هدیه دادن به فرزندتان باعث می شود او درک کند هنوز برای شما اهمیت دارد و فرزند دوم جایش را پر نکرده است.

رفتار دیگران را نامحسوس مدیریت کنید: وقتی فرزندتان به دنیا بیاید بستگان و آشنایان به بیمارستان و خانه می آیند تا هم جویای حال تان شوند و هم ورود تازه وارد را به خانواده تبریک بگویند.

قرار نیست همه این مهمان ها با روان شناسی کودک آشنا باشند و اصول را به درستی رعایت کنند اما شما وظیفه دارید، غیرمستقیم به آنها گوشزد کنید که به فرزند اول تان هم توجه کنند یا خودتان وارد بحث ها شوید و کاری کنید که توجه دیگران به سمت فرزند اول تان هم جلب شود. برای مثال به بقیه بگویید او در انتخاب لباس های نوزاد نقش داشته است یا از او بخواهید برای مهمان ها شعر بخواند تا همه تشویقش کنند.

دروغ نگویید: بعضی اوقات پدر و مادر برای آن که ثابت کنند پس از تولد فرزند دوم هنوز هم به فرزند اول علاقه دارند به او دروغ های شاخدار می گویند. مثلا پدر و مادری را می شناسم که به دختر کوچکشان گفته بودند: «ما تو را بیشتر از او دوست داریم. برادرت را نمی خواستیم، اما به دنیا آمد و حالا این که نگهداری اش سخت است باید مراقبش باشیم تا مثل تو بزرگ شود!»

به نظر شما این توضیحات، کودکی چهار پنج ساله را به چه نتیجه ای می رساند؟ او از حرف های والدینش نتیجه می گیرد باید به آنها کمک کند تا از شر نوزاد تازه متولد شده شان خلاص شوند و به همین علت یک روز بچه را از خانه بیرون گذاشت و اگر والدینش دیر جنبیده بودند شاید حالا خانواده شان سه نفری شده بود.

 

بنابراین با فرزند اول تان رو راست باشید و تاکید کنید او و فرزند دوم در نظر شما یکسان هستند.